Ένα νέο βιβλίο για την ελληνική οικονομία από κορυφαίους έλληνες οικονομολόγους, μια πρωτότυπη μελέτη πάνω στα ερωτικά διηγήματα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη από την Αγγέλα Καστρινάκη, δυο βιβλία επιστημονικής εκλαΐκευσης στα μαθηματικά και τη σωματιδιακή φυσική από διακεκριμένους επιστήμονες του εξωτερικού, και, τέλος, μια μελέτη του Αλέξη Πολίτη για τη ρομαντική λογοτεχνία στην Ελλάδα· είναι οι εκδόσεις του Δεκέμβρη, από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΒΑΓΙΑΝΟΣ, ΝΙΚΟΣ ΒΕΤΤΑΣ, ΚΩΣΤΑΣ ΜΕΓΗΡ, ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ ΠΙΣΣΑΡΙΔΗΣ (επιμ.) ΠΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗ ΛΙΤΟΤΗΤΑ Για μια νέα δυναμική στην ελληνική οικονομία
Η παγκόσμια οικονομική κρίση η οποία ξεκίνησε από τον χρηματοπιστωτικό τομέα το 2008, και σύντομα γενικεύτηκε, έπληξε την Ελλάδα με αναπάντεχη σφοδρότητα – τα εισοδήματα κατέρρευσαν, η ανεργία εκτινάχθηκε στο 27%, τα μισά τραπεζικά δάνεια δεν εξυπηρετούνται. Γιατί συνέβη αυτό και τι πρέπει να γίνει για να μην επαναληφθεί; Είναι προτιμότερο να μείνουμε στο ευρώ ή να επιστρέψουμε στη δραχμή; Τι θα κάνουμε με το τεράστιο δημόσιο χρέος; Μπορεί να γίνει βιώσιμο το κοινωνικό κράτος; Πρέπει άραγε να συμβιβαστούμε με την ιδέα μιας ατέρμονης λιτότητας;
Οι συγγραφείς του βιβλίου, που ανήκουν στην αφρόκρεμα των ελλήνων οικονομολόγων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, διερευνούν ποιες ανεπάρκειες επέτρεψαν να εκδηλωθεί η κρίση με τόσο μεγάλη ένταση σε πολλούς τομείς της οικονομίας, αλλά και πέρα απ’ αυτήν, και τι πρέπει να γίνει βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα ώστε να τεθούν οι βάσεις για να ανασυγκροτηθεί η ελληνική οικονομία και να ορθοποδήσει η χώρα.
Τα ερωτικά διηγήματα του Παπαδιαμάντη, κείμενα εξαιρετικής αφηγηματικής τέχνης, περιγράφουν με ένταση, πυκνότητα, μυστικό παλμό και χάρη ταυτόχρονα, τον έρωτα που πυρπολεί τον άνθρωπο και τον τρελαίνει, καθώς και την απάρνηση του πάθους, με το μεγαλείο και τη μελαγχολία της. Μιλούν για το πόσο ηρωικό είναι να σκοτώσει κανείς μέσα του τον δράκο του πόθου, αλλά και για την «αγρία χαρά» εκείνου που επιλέγει να ζει μέσα στο βάσανό του. Ο Νοσταλγός τού επέκεινα, ο αθεράπευτα μελαγχολικός Παπαδιαμάντης, βλέπει τον γήινο έρωτα ως συγκαλυμμένο ναρκισσισμό, ενώ θεωρεί πως οι μόνες στιγμές αληθινής ευτυχίας για τον άνθρωπο γεννιούνται από τον έρωτα προς το θείο. Είναι αυτές οι μυστικές στιγμές, ωστόσο, που αποδίδονται από τον μεγάλο τεχνίτη με εξόχως γήινο και αισθησιακό τρόπο.
Στη μελέτη της η Αγγέλα Καστρινάκη επιχειρεί να φωτίσει τα αινιγματικά παπαδιαμαντικά κείμενα, με οδηγό τα πανανθρώπινα και τα χριστιανικά σύμβολα. Όμορφες κόρες, κάτω από τη γοητευτική τους όψη αποκαλύπτονται επικίνδυνα στοιχειά του νερού, και νεαροί άντρες κρύβουν κάποτε μέσα τους τη βία του αρπακτικού, ακόμα και τον ίδιο τον διάβολο. Η θάλασσα και η λίμνη, η φωτιά, τα λουλούδια, οι σπηλιές, τα άστρα κι η σελήνη δεν είναι μονάχα διάκοσμος του φυσικού κόσμου, παρά αποτελούν σημεία που οδηγούν βαθύτερα στο νόημά του. Παρακολουθώντας τον τρόπο με τον οποίο ο Παπαδιαμάντης χειρίζεται το θέμα του προπατορικού αμαρτήματος, η μελετήτρια υποστηρίζει ότι ο συγγραφέας έμμεσα αλλά επίμονα υποβάλλει την ανάγκη αποφυγής του σαρκικού έρωτα και της τεκνογονίας, που μόνο δεινά προσθέτουν στον κόσμο, κινούμενος έτσι στα όρια της αποδεκτής χριστιανικής πίστης.
ΡΕΥ ΤΖΑΓΙΑΟΥΟΡΝΤΑΝΑ ΚΥΝΗΓΟΙ ΝΕΤΡΙΝΩΝ Η συναρπαστική αναζήτηση ενός φευγαλέου σωματιδίου ξεκλειδώνει τα μυστικά του σύμπαντος Μετάφραση: Παναγιώτης Δρεπανιώτης
Κάθε δευτερόλεπτο διαπερνούν το σώμα μας τρισεκατομμύρια τεμαχίδια ύλης που λέγονται νετρίνα. Τα νετρίνα έχουν εξαιρετικά μικρό μέγεθος και είναι απίστευτα ντροπαλά, γι’ αυτό δυσκολευόμαστε πολύ να τα ανιχνεύουμε – κι αυτό, με τη βοήθεια πανάκριβων υπόγειων ή υποθαλάσσιων ερευνητικών διατάξεων. Όμως τα σωματίδια αυτά μπορεί να κρύβουν τις απαντήσεις σε ερωτήματα που ταλανίζουν τους επιστήμονες εδώ και δεκαετίες: Γιατί στον κόσμο μας κυριαρχεί η ύλη, ενώ η αντιύλη είναι τόσο σπάνια; Από τι αποτελείται η περίφημη σκοτεινή ύλη του σύμπαντος; Πώς δημιουργούνται οι αστέρες σουπερνόβα; Πώς ήταν το σύμπαν ελάχιστα δευτερόλεπτα μετά τη Μεγάλη Έκρηξη; Πώς είναι ακριβώς και πώς λειτουργεί το εσωτερικό της Γης;
Ο Ρέυ Τζαγιαουόρντανα, βραβευμένος αστροφυσικός και δραστήριος εκλαϊκευτής της επιστήμης, περιγράφει το μεγάλο κυνήγι του σωματιδίου-φάντασμα από μια ολόκληρη κοινότητα αποφασισμένων επιστημόνων και μας εξηγεί γιατί τα επιτεύγματά τους θα θέσουν σε νέες βάσεις τη φυσική επιστήμη, την κοσμολογία, αλλά και τις ίδιες τις αντιλήψεις για τη ζωή στον πλανήτη μας.
Το βιβλίο συνοδεύεται από εκτενές επίμετρο του Σταύρου Κατσανέβα, διευθυντή του Εργαστηρίου Αστροσωματιδιακής Φυσικής και Κοσμολογίας (APC) του Εθνικού Κέντρου Επιστημονικής Έρευνας (CNRS) της Γαλλίας.
EHRHARD BEHRENDS ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ ΠΕΝΤΑΛΕΠΤΑ 100 ΜΙΚΡΕΣ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ ΤΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΩΝ Μετάφραση: Μιχάλης Παπανικολάου
Αν βρίσκατε μια ξεχασμένη ομπρέλα στο λεωφορείο, τι πιθανότητες θα είχατε να βρείτε τον ιδιοκτήτη της τηλεφωνώντας σ’ έναν αριθμό στην τύχη; Γιατί έχετε σχεδόν πάντα την εντύπωση ότι περιμένετε στην πιο αργή ουρά στα ταμεία του σούπερ μάρκετ; Τι σχέση έχουν τα μαθηματικά με τη μουσική που παίζει το αγαπημένο σας CD; Σ’ έναν άπειρο κόσμο, πώς θα μπορούσαμε να γίνουμε όλοι εκατομμυριούχοι; Πόσο μπερδεμένος μπορεί να είναι ένας κόμπος; Πόσα μαθηματικά χρειάζεται τελικά ο άνθρωπος;
Τα Μαθηματικά πεντάλεπτα, μια συλλογή 100 μικρών κειμένων που πρωτοδημοσιεύθηκαν στην εφημερίδα Die Welt, παρουσιάζουν ένα ευρύ φάσμα μαθηματικών θεμάτων, με γλώσσα προσιτή σε όλους και με πλούσια επεξηγηματική εικονογράφηση, και ταυτόχρονα αναδεικνύουν τη σχέση των μαθηματικών με την καθημερινότητά μας. Από την παραβολή με τους κόκκους ρυζιού, τα τυχερά παιχνίδια, τα μαγικά τρικ με αριθμούς και τη μουσική, μέχρι τα παράδοξα, το άπειρο, τις πιθανότητες, τα δικαιώματα προαίρεσης και τους κβαντικούς υπολογιστές, τα σύντομα αυτά κείμενα έχουν στόχο να δείξουν στον αναγνώστη ότι τα μαθηματικά είναι χρήσιμα, συναρπαστικά και απολύτως αναγκαία για την κατανόηση του κόσμου μας.
Στο βιβλίο επιχειρείται μια θεώρηση της ελλαδικής λογοτεχνίας των Ρομαντικών χρόνων· ένα πανόραμα που περιλαμβάνει και τα έργα (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο), και –όσο γίνεται– τους αναγνώστες τους. Η αφήγηση ακολουθεί πιστά τη ροή του ιστορικού χρόνου· η λογοτεχνική παραγωγή εξετάζεται ανά έτος (ενίοτε ανά διετία) σύμφωνα με τη σειρά που εκδίδεται. Επικεντρώνεται κυρίως στην ελλαδική, κι όχι γενικότερα στην ελληνική λογοτεχνία, αφήνει δηλαδή έξω από το πεδίο τα Επτάνησα και σε μεγάλο βαθμό τη λιγοστή –για όλη την πεντηκονταετία περίπου– παραγωγή της Πόλης, της Σμύρνης και των παροικιών: όλα αυτά τα έργα ελάχιστα ή και καθόλου δεν διαβάστηκαν από το ελλαδικό κοινό πριν το 1880 ούτε επηρέασαν τους συγγραφείς είτε τους αναγνώστες – η συνεξέτασή τους θα παραγνώριζε αυτό το γεγονός, και θα δημιουργούσε μια πλασματική ιδέα.
Περισσότερο μια ιστορική αφήγηση που πλησιάζει κάπως το δοκίμιο παρά ένα τυπικό εγχειρίδιο, το βιβλίο επιλέγει να ρίξει φως σε ζητήματα που είχαν μείνει στο περιθώριο, να σχολιάσει περισσότερο όσα η διερεύνησή τους μας προσφέρει μια συνολικότερη θέαση της ρομαντικής εποχής. Έτσι, πλάι στην ελληνική παραγωγή, συνυπολογίζονται και οι μεταφράσεις της ευρωπαϊκής πεζογραφίας, καθώς και ο πνευματικός (εν μέρει και ο κοινωνικός ή πολιτικός) περίγυρος: τα περιοδικά, οι εφημερίδες, η κριτική σκέψη, τα σημαντικά ιστορικά έργα, αλλά και οι τρόποι διάδοσης των εντύπων. Μολονότι ξέρουμε ελάχιστα για το πόσοι διάβαζαν και τί διαβαζόταν, ο συγγραφέας προσπαθεί, με βάση τις προσιτές πηγές, να αναδείξει, όσο γίνεται, και το αναγνωστικό τοπίο.