ΓΙΑΝΝΗΣ ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΣ Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών του CNRS μέλος του Εργαστηρίου Θεωρητικής Φυσικής της École Normale Supérieure
Η ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ ΤΗΣ ΜΑΖΑΣ Στοιχειώδη σωματίδια και θεμελιώδεις συμμετρίες
Κυκλοφορεί την Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2019
Ο Γιάννης Ηλιόπουλος, ένας από τους συνδιαμορφωτές του Καθιερωμένου Μοντέλου των θεμελιωδών σωματιδίων και δυνάμεων, εξηγεί βήμα-βήμα, με σαφήνεια και εύστοχη έμφαση στα ουσιώδη, όλα όσα απαιτούνται για να κατανοηθεί η φυσική διαδικασία που κατά τις πρώτες στιγμές της κοσμικής εξέλιξης προσέδωσε μη μηδενικές μάζες στα περισσότερα στοιχειώδη σωματίδια. Η πρωτοφανής δημοσιότητα που προκάλεσε η ανακάλυψη του σωματιδίου Higgs στο CERN το 2012 οφείλεται ακριβώς στο ότι ήταν το πολυαναμενόμενο απτό τεκμήριο αυτής της –καθοριστικής για τη μορφή του κόσμου– διαδικασίας. Αφού εισαγάγει τις απαραίτητες γνώσεις σύγχρονης κοσμολογίας, ο Γιάννης Ηλιόπουλος διευκρινίζει την έννοια των φυσικών συμμετριών και των ρήξεών τους κατά τις μεταβάσεις φάσης, καθώς και τον ρόλο τους στη συγκρότηση του Καθιερωμένου Μοντέλου. Αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο τρία βασικά στοιχεία της συγκρότησης αυτής οδηγούν, το καθένα χωριστά, σε προβλήματα μάζας, καθώς απαιτούν να μηδενίζονται οι μάζες όλων σχεδόν των στοιχειωδών σωματιδίων. Στη συνέχεια, εξηγεί τη «θαυματουργή» φυσική διαδικασία που λύνει τα προβλήματα μάζας, όταν τα τρία αυτά στοιχεία συνδυαστούν σε ενιαία δυναμική, όπως συμβαίνει στο Καθιερωμένο Μοντέλο και, γενικότερα, σε θεωρίες με τοπικές συμμετρίες και αυθόρμητη ρήξη επιλεγμένων συμμετριών. Τέλος, μετά την επισκόπηση των πειραματικών επιβεβαιώσεων του Καθιερωμένου Μοντέλου, ο συγγραφέας εξηγεί πώς οδηγούμαστε σήμερα στην πειστική σύνδεση των πρώιμων κοσμολογικών φαινομένων με τη φυσική υψηλών ενεργειών στο μικροσκοπικό επίπεδο. Δύο Παραρτήματα συνοψίζουν τις βασικές πληροφορίες που απαιτούνται για την πληρέστερη κατανόηση του βιβλίου από αναγνώστες χωρίς προηγούμενες γνώσεις υποβάθρου.
Ο Γιάννης Ηλιόπουλος έπαιξε ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του Καθιερωμένου Μοντέλου των θεμελιωδών σωματιδίων και αλληλεπιδράσεων. Σήμερα είναι Ομότιμος Διευθυντής Ερευνών στο Εθνικό Κέντρο Ερευνών της Γαλλίας (CNRS) ως μέλος του εργαστηρίου θεωρητικής φυσικής στην École Normale Supérieure (Παρίσι), καθώς και μέλος της Ακαδημίας Επιστημών της Γαλλίας. Έχει τιμηθεί αρκετές φορές για τη συνεισφορά του στη θεωρητική φυσική, μεταξύ άλλων με το βραβείο Sakurai της American Physical Society, το Μεγάλο Βραβείο Ricard της Société Française de Physique και το Μετάλλιο Dirac.