Οι εικόνες του παραδείσου και της κόλασης, όπως είναι γνωστές από την αρχαιότητα, εμπνέονται από επίγειες εμπειρίες: από τη διαβίωση χωρίς μόχθο και χωρίς έγνοιες ανθρώπων με μεγάλο πλούτο στα αγροκτήματά τους και από τις σκληρές σωματικές ποινές που επέβαλλαν οι άρχοντες και τα δικαστήρια. Η θεία δίκη αναμενόταν να αξιοποιήσει τα ίδια όργανα βασανισμού με την ανθρώπινη, αλλά με πιο ευφάνταστο και επίμονο τρόπο.
Στον τόμο αυτό έχουν συγκεντρωθεί ιδιωτικές επιστολές του Βασιλείου Καισαρείας, του αδελφού του Γρηγορίου Νύσσης και του Ιωάννου Κωνσταντινουπόλεως που εικονογραφούν με θαυμάσιο τρόπο τη διασταύρωση των μεγάλων δογματικών ιδεών γύρω από τις μεταθανάτιες απολαβές και τιμωρίες με καθημερινά, προσωπικά βιώματα. Γίνεται έτσι φανερός ο τρόπος με τον οποίο διαδοχικές και συστηματικές επεξεργασίες μετασχημάτισαν τη βιβλική παράδοση και την ελληνική παιδεία ώστε να συγκροτηθούν και να οργανωθούν οι νέες χριστιανικές αντιλήψεις. Επιπλέον φωτίζονται παραγνωρισμένες πλευρές της ζωής των μεγάλων αυτών ανδρών σε μια εποχή εξαιρετικά ρευστή και επισφαλή.
Εικόνα εξωφύλλου: Επεξεργασία ρωμαϊκής νωπογραφίας, λεπτομέρεια παράστασης κήπου, Έπαυλη της Λιβίας (ad Gallinas Albas), περιοχή Πρίμα Πόρτα, έξω από τη Ρώμη, 1ος μ.Χ. αι. (Gleb Simonov, WikiMedia Commons). |